Conny Janssen (Rotterdam, 1958) voltooide in 1982 haar opleiding aan de Rotterdamse Dansacademie. Al tijdens haar danscarrière ontwikkelde ze zich tot een opmerkelijk choreografe. In 1992 richtte zij haar eigen gezelschap op en vanaf die tijd presenteert Conny Janssen Danst pure dans die is ingekleurd met een menselijke touch.
Je kunt Conny Janssen Danst ook volgen op Youtube, Instagram, Facebook. Schrijf je hier in voor hun nieuwsbrief.
Een week voordat we begonnen met de repetities voor de nieuwe voorstelling - een grote locatieproductie in de Van Nelle Fabriek, 'So Here We Are’ – was de boodschap van Mark Rutte tijdens de eerste persconferentie over de coronamaatregelen: Tot 1 juni 2021 gaat alles dicht. Onze première stond gepland op 12 juni…
Die radicale beslissing - van in dit geval de overheid - was hard, maar vond ik persoonlijk wel prettig. Dezelfde avond heb ik met mijn zakelijk leider besloten dat we ‘So Here We Are’ moesten cancelen - of in dit geval verplaatsen. We vroegen ons namelijk af wat voor impact het voortzetten van afwachten en twijfelen zou hebben.
Het was een moeilijke beslissing. Buiten het feit dat er al veel in de productie geïnvesteerd en voorbereid was, stonden ook twaalf dansers - in feite topsporters - klaar om te presteren. Om dan opeens te moeten zeggen dat ze drie maanden thuis kunnen gaan zitten? Dat geeft zoveel schade! Fysiek en mentaal. Dansen is niet iets wat je erbij doet. Een danser ben je, met je gehele persoonlijkheid. Je dromen, je fysieke instrument wat je elke dag in topconditie moet houden. We stonden aan het begin van een gezamenlijk creatieproces. Als dat wegvalt, en het is zo verbonden met wie je bent, wat blijft er dan nog van je over?
"Als dat allemaal wegvalt, en het is zo verbonden met wie je bent, wat blijft er dan nog van je over?"
Ik wilde dus niet compleet stoppen. Ik heb twee dingen gedaan. Allereerst: structuur aanbrengen, het eerste dat nodig is als je aan het wegdriften bent. De dagelijkse klassieke balletles waar de dansers hun werkdag mee beginnen zetten we voort, maar dan online middels een live-verbinding met een docent in de studio. Daarnaast deelden we elke vrijdag via Zoom onze ervaringen. ‘Hoe was je week, wat heb je gedaan? Wat heb je ontdekt deze week? Waar ben je tegenaan gelopen?'
Daaruit ontstond een artistiek inhoudelijk project dat reflecteerde op de periode die we doormaakten. Ik vroeg de dansers na te denken over wat deze tijd met hen deed en dat om te zetten in danstaal. In hun verhaal. Een persoonlijk monument over deze tijd. Ik stelde hen voor een solo te maken van maximaal 10 minuten.
Om hier veilig aan te kunnen werken verdeelden we de twee studio’s met tape in fysieke vakken. In die vakken kon door de dansers 7 dagen per week, verdeeld over 3 tijdsblokken per dag, veilig en alleen gewerkt worden. Tussen het komen en gaan van de dansers werden de studio’s gereinigd. Daar hadden we tijd voor ingepland. Zo ontstonden per week 42 tijdsblokken. Die heb ik verdeeld over de dansers.
Verplicht handen ontsmetten voor je de studio in loopt.
De looprichting is subtiel en toch duidelijk aangegeven in gangen en het trappenhuis.
Ik was zelf niet in de studio’s aanwezig. Ik wilde de dansers eerst in zichzelf laten zinken. Tegen die muur op laten lopen. Het project heet dan ook ‘Monuments in Solitude’. Het gaat over afgesneden zijn. Pas de 5e week ben ik de studio in gegaan en heb ik met iedereen afzonderlijk gewerkt, samen met de repetitor.
Die weken alleen werken in de studio, leverden voor elke danser een bijzondere solo op. Negen solo’s die een publiek verdienden. Toen dat publiek vanaf 1 juni ook weer de zaal in mocht, hebben we die kans meteen gepakt en drie weken lang Monuments in Solitude in Huis Conny Janssen Danst geprogrammeerd.
Om ons publiek op 1,5 meter te kunnen ontvangen, kon voor slechts 14 bezoekers per voorstelling plaats gemaakt worden. Het was bijna een militaire operatie om de mensen veilig binnen te kunnen laten. We planden 3 voorstellingen per dag en na iedere voorstelling moest alles weer ontsmet worden. Van de vloer tot de leuningen van de stoelen.
"Het was ook bijna een militaire operatie om een maximum van 14 man publiek per keer, veilig, binnen te kunnen laten."
In de setting van de voorstelling ervaarde het publiek wat voor ons de impact was van de situatie. We wilden laten inzien dat COVID-19 niet alleen van invloed is op het theater dat ze bezoeken, maar op het gehele proces van theater maken. Hoe maak je theater als je niet bij elkaar mag komen? Theater is met elkaar werken!
Om die reden hebben we de vakken in de dansstudio behouden en daar het publiek in gezet. De dansers dansten in hun eigen vak om hen heen. Het publiek moest – met stoel en al - omdraaien op het moment dat er een nieuwe solo startte. Alleen op die manier kon men ervaren hoe er gewerkt was. En als je beseft hoe er gewerkt moet worden besef je ook wat een 'tour the force' het is om überhaupt nog iets op toneel te krijgen.
Uiteindelijk zijn er 47 voorstellingen gedanst en kwamen er in totaal 650 bezoekers. Normaal gesproken bereiken we dat aantal met één enkele voorstelling. Maar dat betekent niet dat deze voorstelling onder doet voor de rest. In tegendeel, ik merkte dat er ontzettend veel emoties loskwamen bij bezoekers. Het was de eerste keer in tijden dat ze weer konden genieten van live podiumkunst.
Op dit moment (oktober 2020) ben ik bezig met de grote zaal voorstelling ‘FRAMED’. In mijn oorspronkelijke idee zou die gaan over over ‘framen’, hoe snel we iemand een label opplakken. Ik vind dat steeds extremer worden. De voorstelling zou gaan over hoe groepen je een identiteit aanmeten waar je zelf bijna niet meer uit komt.
"Het is in de danswereld volkomen normaal om met een verkoudheid verder te trainen en op te treden. Nu moeten dansers om het minste of geringste uit de repetities stappen."
Echter, voor dat idee was veel groepswerk nodig. Zo kan ik in deze 1,5 meter tijd natuurlijk niet werken. Er hoeft maar één danser ziek te worden en de hele productie ligt plat. Daarbij stippen we nog iets interessants aan: dansers zijn getraind om door te gaan. Het is in de danswereld volkomen normaal om met een verkoudheid verder te trainen en op te treden. Nu moeten dansers om het minste of geringste uit de repetities stappen. Daarmee beschermen ze niet alleen zichzelf maar ook anderen. Dat is een andere manier van denken waar ik met de dansers over heb gesproken.
Met de dramaturg ben ik gaan reflecteren; hoe kunnen we een voorstelling maken op dit moment - met een ander werkproces? Een interessant, uitdagend maar moeilijk proces. Voor ‘FRAMED’ resulteerden die gesprekken tot het idee van een filmische voorstelling die ik scherp kan snijden. Een voorstelling waarbij de ene scene in de andere valt. Mocht er dan tijdens de tour iets gebeuren, dan kan ik knippen in een scene of scenes verwisselen. Achter de schermen werken we in groepen, bubbels, om het risico op besmetting te verkleinen en snel in te kunnen grijpen als dat nodig is.
"Achter de schermen werken we in groepen, bubbels, om het risico op besmetting te verkleinen en snel in te kunnen grijpen als dat nodig is."
Hoewel de voorstelling solistischer is dan je van ons gewend bent, wilde ik niet weer terug naar de solo’s. Dat stadium zijn we voorbij. Het is nu tijd voor een volgende stap.
In ‘FRAMED’ kijk je nu als een droom naar een stad en zoom je langzaam in op alle kleine levens die daar zijn. Elke keer als ik naar de skyline van Rotterdam kijk, denk ik; al die vierkantjes, al die blokjes boven elkaar, hoeveel mensen, hoeveel verdriet, hoeveel verlangen en geluk daar achter zit. Allemaal gekaderd boven elkaar. We lichten een paar van die levens uit.
Dat klinkt misschien maf, maar dan zou ik mezelf eerst even twee weken rust geven. Ik ben gewoon door blijven gaan. Om mij heen hoorde ik mensen zeggen dat ze met dingen bezig waren waar ze eerder nooit tijd voor hadden. Die tijd heb ik mezelf niet gegund.
Ondanks dat ik het moeilijk, zwaar en emotionerend vond, was het ook fijn om me ergens op te kunnen richten: de dansers en die studio. Zonder verwachtingen van buitenaf. Pas op dat moment werd ik me bewust van de druk waar ik altijd onder sta. Daar viel echt een deel van weg.
Ja, ik vind het natuurlijk jammer dat we ‘So Here We Are’ hebben moeten doorschuiven, maar het is super dat we 'Monuments in Solitude' hebben kunnen maken. Het is op dat gebied een uiterst inspirerend seizoen.
Helaas zal de financiële druk wel blijven. Onder normale omstandigheden kunnen we het niet riskeren een experiment te beginnen met het idee dat het wellicht niet de kwaliteit krijgt die je kunt delen met een groot publiek. Er staan 20 mensen op de loonlijst. Die worden ook uit de inkomsten van de voorstellingen betaald.
Wat ‘Monuments in Solitude’ zo bijzonder maakte is dat we alle tijden aandacht die we doorgaans spenderen aan een grootschaligeproductie (wij maken er op locatie vaak een mini festival van met eenrestaurant en randprogrammering) nu konden stoppen in dit enepareltje. Dat staat qua artisticiteit wel in verhouding, maar nietwat betreft inkomsten. De NOW regeling maakte dit mogelijk, die is ernormaalgesproken natuurlijk niet.
"Dat staat qua artisticiteit wel in verhouding maar niet wat betreft inkomsten."
Die stip op de horizon, het toewerken naar de ontmoeting met het publiek, de première, de tournee, was er in eerste instantie niet. Voor eerdere producties weten we hoeveel tijd er is voor creëren en wanneer het af moet zijn. Dat gold niet voor ‘Monuments in Solitude’. We zagen wel waar we uitkwamen.
Voor dit project was het belangrijkste dat we dat experiment aangingen en dat de dansers en de organisatie bleven functioneren. Op een artistieke manier, die te maken had met wie we zijn.
Ik denk dat het een levensbehoefte is. Daarom zeg ik ook: dansen is wie je bent. Als dat niet zo is dan kom je niet op de plek waar je wil zijn. Je moet ontzettend hard werken om daar te komen. Om professioneel danser te zijn, moet je véél trainen en heb je een grote dosis discipline, talent en doorzettingsvermogen nodig. Maar je moet ook kunnen incasseren, frustraties wegwerken. De danser in jezelf moet dus zo verbonden zijn, dat je er al je ziel en zaligheid in wilt leggen.
Ik denk overigens niet dat je deze drive alleen in de culturele sector vindt. Ik zie het ook bij anderen. Bij mensen die het roer omgooien, een veilige kantoorbaan opzeggen om hun dromen na te jagen. Een koffiezaak beginnen, vluchtelingen helpen op Lesbos. Daar brandt ook een heiligvuur.
Wat de kunstensector misschien onderscheid is het creatieve omschakelen. Als de ene deur dicht gaat, meteen denken in kansen: ‘wat kan er wel?’.
"Dat is een beetje mijn natuur. Mogelijkheden zoeken en creëren"
Dat zit ook van nature in me: mogelijkheden zoeken en creëren. Dat is de reden waarom wij als gezelschap na 28 jaar staan waar we staan. Iedereen bij Conny Janssen Danst heeft dat talent en dat is ook een van de redenen dat we zo’n hecht team zijn. In de kunstensector kun je en ga je niet met je armen over elkaar zitten wachten tot de volgende persconferentie.
UPDATE APRIL 2021
Met de verlenging van de 2e lockdown tot in ieder geval 20 april ’21 ging er voor Conny Janssen weer een streep door een live première in Rotterdam. FRAMED zou van 25 t/m 28 februari in Theater Rotterdam in première gaan en daarna op tournee.
Het gezelschap heeft nu een online alternatief ontwikkeld: FRAMED kan verschillende keren per week vanuit huis bekeken worden. Info & streamtickets:
Conny Janssen Danst gaat met de voorstelling toeren zodra de maatregelen dat weer toelaten.
